De naam van deze jonge Schotse was mijn tot voor kort helemaal niet bekend, maar, aangezien haar nieuwe plaat uitgebracht wordt door het tak:til label, kon ik wel vermoeden dat het om iets speciaals zou gaan. Bij dat sublabel van Glitterbeat doen ze er namelijk alles aan om “kleine genres” voor vergetelheid en verdwijning te behoeden en in die optiek valt deze plaat perfect te plaatsen en te begrijpen/ Ik probeer het kort uit te leggen: Brighde Chaimbeul is een jonge smallpipe-speelster, afkomstig van het Isle of Skye. De jongedame spreekt van huis uit Gaelic, de stilaan met verdwijnen bedreigde taal en ze bespeelt een heel typisch, maar niet zo bekend exemplaar van de”smallpipes”. Dat is, zoals de naam het een beetje aangeeft, een doedelzak met kleine pijpen en met een heel typische, drone-achtige dubbele notenklank.

Ook dat instrument was met verdwijnen bedreigd, wegens bijzonder moeilijk te bespelen, maar enkele jonge muzikanten, waaronder dus Brighde zorgen er sinds een jaar of toen voor dat het instrument een soort revival kent. Stilaan leren weer meer jongeren het instrument bespelen en doordat Brighde vaak op TV verscheen -ze rijgt de Awards haast letterlijk aan elkaar- krijgt ook de muziek waarvoor het instrument ooit gemaakt werd hernieuwde aandacht, zelfs in die mate dat Brighde op de Cop 26-klimaatconferentie voor de staatshoofden van de deelnemende landen mocht gaan spelen. Resultaat: interesse vanuit alle hoeken van de wereld.

In de Covid-lockdown van 2021 kwam Brighde in contact met Colin Stetson, de Canadese saxofonist, die je misschien kent vanwege zijn werk met Arcade Fire. Die man maakt ook heel vaan soundscapes en filmmuziek die erg bij het minimalisme aanleunt e, nadat hij “The Reeling”, de eerste plaat van Brighde gehoord had, zorgde Twitter voor de rest. Zij begon naar zijn muziek te luisteren, herkende er een aantal karakteristieken van, de twee zochten en vonden contact en midden 2022 werkten ze gedurende een week aan wat deze plaat zou worden.

Het wonderlijke van die plaat is dat de twee elkaar helemaal aanvoelen en dat de traditionele muziekjes -nauwelijks drie tracks zijn door het tweetal geschreven en de overige zeven zijn vaak erg grondige herwerkingen van traditionals- door Stetson aangevoeld worden alsof hij ze al jaren kende, terwijl hij er eigenlijk pas kennis van nam, toen de twee aan het samenwerken waren.
Dat noemen we, geloof ik, “organisch tot stand komen” en dat gaat op deze plaat zodanig diep en ver, dat je meermaals niet eens hoort wanneer de sax en overneemt van de doedelzak of het harmonium, dat Brighde ook bespeelt.

Je krijgt dus een ruim half uur muziek uit de repetitieve hoek -eigen aan de smallpipes zijn de drone-klank en de herhalingen van het thema, waarop nauwelijks gevarieerd wordt, wat dan weer voor een heel bijzondere, beeldrijke taal zorgt. Hier hoor je twee vernieuwende muzikanten aan het werk: ze houden van wat ze spelen, maar ze kopiëren niet, nee, deze muzikanten doén iets met de stukken die hun aangereikt worden. Dat levert een werkelijk betoverende sfeer op, die door de twee zelf “an album of stories” genoemd wordt. Verhalen màken de mensheid: ze vormen ons, kneden ons en zorgen ervoor dat we onze plaats in de wereld weten te vinden, doordat ze ons tonen wie we zijn, inclusief de mythes en dromen die we meenemen.

Het duo baseerde zich meestal op vaak eeuwenoude volksvertellingen en je voelt de verschillende sferen mooi in muziek vertaald worden, van vreugde en blijdschap tot eenzaamheid en verlangen. Instrumenten en stem zijn zodanig wendbaar, dat je weleens bedenkt dat deze twee muzikanten werkelijk alles kunnen vertolken. Zoiets hoor je niet vaak en wat Brighde Chaimbeul met deze plaat aantoont is dat haar muziek -ze is nog altijd maar amper 25- nu al het folkidioom ontstegen is en dat ze nu al een heel aparte plaats inneemt in de muziek van de eilanden. Da’s bijzonder straf, maar Chaimbeul en Stetson doen het toch maar. We hebben daar een woord voor: een huzarenstuk !

(Dani Heyvaert)